Door Koen de Kruif
“De huidige klimaatrekenmodellen kloppen niet en het proces van klimaatverandering gaat (veel) sneller dan verwacht.”
Dit bericht publiceerde het KNMI op 31 januari 2024. Dat is ook wat ik zelf waarneem, vooral wanneer ik de huidige waarnemingen afzet tegen eerdere voorspellingen: het regent meer en extremer, het is droger in de zomer en warmer. Eind januari kwam daar nog een triest signaal bovenop: het Amazonegebied. Daar blijkt sinds halverwege 2023 sprake van een uitzonderlijke droogte, die al het leven, planten, dieren én mensen in het Amazonegebied bedreigt. Grote gebieden in de Amazone zijn momenteel onbereikbaar omdat het transport bijna geheel via de verdroogde rivieren nu vastloopt. Deze droogte tast ook de energievoorziening van het hele land aan door het wegstromen van de waterkrachtenergie. Deze gesignaleerde droogte komt dit keer niet door El Niño, maar door de wereldwijde hogere temperatuur. De regenzones zijn daardoor aan het verschuiven. We blijven in de hele wereld achter de klimaatfeiten aanlopen en we laten willens en wetens het leven op aarde kapot gaan!
De oorzaken versterken elkaar
Grote delen van zeeijs en gletsjers is smelten weg. Veel witte reflectie van zonlicht verdwijnt daarmee en daardoor blijft steeds meer zonne-energie en warmte in onze atmosfeer ‘hangen’ in plaats van dat deze er weer uit wordt gereflecteerd. Dit proces versnelt de opwarming sneller. Het ontdooien van de permafrost zorgt voor ontbinding van de plantaardige resten daarin, met uitstoot van moerasgas. Dat is een sterker klimaatgas dan CO2. Het ontdooiingsproces zal alleen maar sneller verlopen naarmate de temperatuur oploopt. De permafrost zal niet snel opnieuw bevriezen.
De huidige woestijngebieden worden groter en er komen ook nieuwe woestijngebieden bij. De houtkap in het Amazonegebied leidt tot nieuwe, droge steppeachtige gebieden aan de randen. Deze steppezone zal in de komende jaren een woestijnzone worden. Woestijnen houden de warmte vast en worden steeds onleefbaarder. Het gebruik van fossiele brandstoffen neemt wereldwijd nog steeds toe. Er is geen sprake van reductie ervan. Het tempo van de energietransitie is te laag en de omvang is wereldwijd te gering. Veel landen signaleren de problemen, maar dat leidt niet dat ze sneller werk maken van de noodzakelijke CO2-reductie.
Dieren kunnen zich niet aan het tempo van de veranderingen aanpassen. De temperatuur is te hoog of de voedselvoorraad is er niet. In veel regio’s zal de hoeveelheid zoet water onvoldoende zijn voor alle bewoners, voor de biodiversiteit en de voedselproductie. Waarschijnlijk zullen meer mensen sterven aan de hoge temperaturen. Bovendien zullen mensen gaan zoeken naar meer leefbare gebieden.
We hebben maatregelen
Is het alleen maar slecht. Nee, toch niet. Er zijn maatregelen, waarvan een aantal heel snel uitgevoerd moeten worden! Een hele belangrijke is dat de groei van de wereldbevolking kan afnemen bij een betere verdeling van welvaart. Dat vermindert de vraag naar nieuwe grondstoffen. Het is ook mogelijk te werken aan afkoeling van de aarde door vergroening van woestijnen en steden. Witte daken kunnen de afname in sneeuwvlakken compenseren, zodat er minder opwarming is. Omschakelen op duurzame (niet-fossiele) vermindert de CO2 uitstoot. Uiteraard moet er gestopt worden met het kappen van het tropisch regenwoud en de intensieve veeteelt voor het behoud van de kwaliteit van het woud. Grondstoffen die we al in gebruik hebben moeten we zoveel mogelijk in de kringloop houden. Deze maatregelen zijn moeilijk te nemen in een economie die gericht op winst. We moeten daarom met zijn allen werken aan een economie van (het herstel van) waarden. En laat dat nu net een belangrijke doelstelling van ons netwerk zijn!
________
Koen de Kruif is interim voorzitter van GEN-NL en schrijft elke maand een column over zijn waarneming van ontwikkelingen in de wereld.